Wie zich eenzaam voelt, zal dat niet zo gauw zelf aangeven of uit zichzelf het woord 'eenzaamheid' gebruiken. Het komt er dan op aan om zelf om de eenzaamheid te herkennen. Een aantal symptomen kunnen daarbij helpen, omdat ze mogelijk op eenzaamheid wijzen:

• Gering gevoel van eigenwaarde, met angst voor afwijzing en intimiteit
• Verlegenheid, onhandigheid, geen sociale bedrevenheid
• Neiging tot ontwijken
• Onvermogen anderen te vertrouwen
• Te veel zelfbewustzijn of omgekeerd, een gebrek aan zelfbewustzijn
• Zelfverwijt, niet gelukkig zijn met eigen bezigheden
• Perfectionisme
• Zich onaantrekkelijk voelen
• Somberheid, neerslachtige gevoelens
• Permanent verhoogd stressniveau
• Hoofdpijn, ademhalingsproblemen, moeite met slapen en gebrek aan eetlust
• Overmatig gebruik van alcohol, slaap- en kalmeringsmiddelen

Als je vermoedt dat de zieke persoon (of zijn mantelzorger) zich eenzaam voelt, kun je dit proberen te bespreken. Wanneer je met een luisterend oor en vanuit een gelijkwaardige positie het gesprek aangaat, kan dat leiden tot vertrouwen. Ga het gesprek aan maar forceer niets.

Als iemand niet over zijn gevoelens van eenzaamheid wil praten respecteer dat dan. Besef ook dat het bespreken van de eigen eenzaamheid confronterend kan zijn. Door gewoon een luisterend oor te bieden en aandacht te hebben kan iemand zich weer begrepen, gezien en gewaardeerd voelen.

In sommige situaties kun je eenzaamheid al verminderen door gewoonweg enkele praktische problemen te helpen oplossen. Een hele zorg minder voor de zieke persoon, die daardoor het gevoel krijgt er minder alleen voor te staan om aan het sociaal isolement te ontsnappen.

Bij persoonlijke activering ligt de nadruk op het geven van aandacht en emotionele en praktische steun om de sociale redzaamheid te versterken. Huisbezoek bij chronisch zieke mensen is hiervoor het voorbeeld bij uitstek. Maar ook buddywerkingen (waarbij een vrijwilliger een ander ondersteunt en zich opstelt als een soort coach) en telefonische hulpdiensten, gericht op aandacht geven, luisteren en het verlichten van eenzaamheid, zijn daar voorbeelden van.

Sociaal-culturele activering is vooral gericht op het verminderen van sociale eenzaamheid. Het accent van sociaal-culturele activiteiten ligt meestal op de activiteit en de gezelligheid, waarmee je randvoorwaarden creëert voor het leggen van contacten. Lid worden van een vereniging of van een lotgenotengroep, of het deelnemen aan sociale activiteiten buitenshuis kunnen helpen in de strijd tegen sociale eenzaamheid.